Pokŏż zdrzōdło Farad

{{NowOrt}}
{{Jednostka miary infobox
 |nazwa          = farad
 |symbol         = F
 |ukłŏd          = [[Układ SI|SI]]
 |wymiar         = <math>\mathrm{\left[ \frac{s^4\cdot A^2}{kg\cdot m^2} \right]}</math>
 |srogosc       = [[pojemność elektryczna|pojemności elektrycznej]]
 |srogoscozn    = ''C''
 |SI-jedn        = <math>\mathrm{1\,F=\frac{1\,C}{1\,V}=\frac{1\,A^2\cdot s^4}{1\,kg\cdot m^2}}</math>
 |CGS-jedn       = 
 |Imp-jedn       = 
 |nazwisko       = [[Michael Faraday]]
 |etymologijŏ     = 
 |jednopodstawowo = 
}}
'''farad''' ('''F''') – [[jednostka miary|jednostka]] [[pojymność elektrycznŏ|pojymności elektrycznyj]] w [[Ukłŏd SI|układzie SI]] ([[jednostka pochodnŏ układu SI]])

Je to pojymność elektrycznŏ [[przewodnika elektryczny|przewodnika elektrycznego]], co jego [[potyncjoł elektryczny|potyncjoł]] zwiynkszŏ sie ô 1 [[wolt]] po dolifrowaniu ladōnku 1 [[kulomb]]a<ref name="bipm" />. W uproszczyniu pojymność jednego farada ôznaczŏ, iże w przewodnik ô potyncjale jednego wolta idzie „wrazić” ladōnek ô wercie jednego kulomba<ref name="PMBW" />.

Je to tyż pojymność [[kōndynsatōr|kōndynsatora]], w kerym naladowanie ôkłŏdek ôpacznymi ladōnkami ô wercie 1 kulomba wytwŏrzŏ [[napiyńcie]] 1 wolta. Chociŏż majōm te same miana, pojymność kōndynsatora i pojymność przewodnika to roztōmajte wielkości.

<math>\mathrm{1\,F = \frac{1\,C}{1\,V} = \frac{1\,A\cdot 1\, s}{1\,V} = 1\, \frac{A^2\cdot s^4}{kg\cdot m^2}}</math>

Jednostka ôstała nazwanŏ na cześć fizyka i chymika angelskigo ze XIX stoleciŏ, [[Michael Faraday|Michaela Faradaya]].

Farad to je moc srogo jednostka<ref name="cm" /><ref name="ziemia" />. Nojczyńścij sōm używane [[przedrostek SI|podwielokrotności]] farada:
:; mikrofarad: 1 µF = 10<sup>−6</sup> F
:; nanofarad: 1 nF = 10<sup>−9</sup> F
:; pikofarad: 1 pF = 10<sup>−12</sup> F

== Historyjŏ ==
Pojyńcie „farad” ôstało nojprzōd wkludzōne ôd [[Josiah Clark|Josiaha Latimera Clarka]] i Charlesa Brighta w roku 1861 za jednostka [[Ladōnek elektryczny|ladōnku]]. We 1881 roku, na miyndzynŏrodowym kōngresie elektrykŏrzy w Paryżu, tyn termin bōł już ôficjalnie używany za ôkryślynie pojymności elektrycznyj<ref name="Tunbridge" />.

== Wejzdrzij tyż ==
* [[kōndynsatōr]]

{{Przipisy|
<ref name="bipm">{{cytuj ksiōnżkã|tytuł=The International System of Units (SI)|url=http://www.bipm.org/utils/common/pdf/si_brochure_8_en.pdf|data=2006|wydŏwca=Bureau International des Poids et Mesures (International Committee for Weights and Measures)|strōny=144|wydanie=8th}}</ref>
<ref name="PMBW">{{cytuj ksiōnżkã|autōr=Peter M.B. Walker|tytuł=Dictionary of Science and Technology|data=1995|wydŏwca=Larousse|isbn=0752300105}}</ref>
<ref name="cm">Dŏwnij używanōm jednostkōm pojymności elektrycznyj bōł cyntymeter (cm) – niy mylić z jednostkōm dugości ze tym samym mianym. Pojymność 1 cm ôdpadŏ pojymności [[Metale|metalowyj]] kulki ô prōmiyniu 1 cm. Przeliczniki: 1 cm = 1,11 pF, 1F = 9 · 10<sup>11</sup> cm.</ref>
<ref name="ziemia">Jeźli założyć, iże kula ziymskŏ, co mŏ prōmiyń kol. 6,4 tys. km, by była wykōnanŏ z metalu, jeji pojymność elektrycznŏ wynosiyłaby – wyrażōnŏ w cyntymetrach – kol. 640 mln cm, to znaczy kole 710 mln pF (710 µF).</ref>
<ref name="Tunbridge">{{cytuj ksiōnżkã|nazwisko=Tunbridge|miano=Paul|tytuł=Lord Kelvin: his influence on electrical measurements and units|url=https://books.google.co.uk/books?id=bZUK624LZBMC|data=1992|wydŏwca=Peregrinus|miyjsce=Londyn|isbn=9780863412370|strōny=26, 39–40|data dostympu=5 mŏja 2015}}</ref>
}}

[[Kategoryjo:Elektryka]]
[[Kategoryjo:Ukłod SI]]